Anemi, ya da daha yakından tanınnan adıyla kansızlık temel olarak kandaki kırmızı kan hücrelerinin yeteri kadar fazla oksijen taşıyamamasına sebep olan demir eksikliğinden kaynaklanır. Kimi zaman metabolizmanın demir emilimi yapamaması da anemiye sebep olsa da anemi'nin en sık görülen sebebi yeterli demir alınmamasıdır. Aneminin nedenleri ve belirtileri hakkında daha fazla bilgi almak için şu yazımı okuyabilirsiniz. Pek çok diğer rahatsızlığa iyi gelen yiyecekler ve bu hastalıkalr hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için ise İyi Gelen Yiyecekler ana sayfamızı tavsiye ederim. Demir eksikliği anemisi dünyada beslenme yetersizliği ve mineral eksikliğine bağlı olarak görülen rahatsızlıklar arasında ilk sırada yer almaktadır. En sık doğurma dönemindeki kadınlar, çocuklar ve ergenlerde görülen aneminin karakteristik belirtileri çabuk yorulma, halsiz hissetme ve zayıflayan bağışıklık sistemidir. Uzun süreli demir eksikliği ise bayılma nöbetleri ve geçici hafıza kaybı gibi ciddi rahatsızlıklara yol açabilmektedir. Beslenmenize demir bakımından yüksek gıdaları ekleyerek anemi belirtilerinin şiddetini azaltabilirsiniz.
Vitamin Eksikliği Anemisi
Vitamin eksikliği anemisi B12 ve folat eksikliğinde görülür. Bu iki vitamin kırmızı kan hücresi üretimi için gereklidir. Vitamin eksikliği anemisi nedenlerine bağlı olarak 4 ana grupta toplanabilir.
Megaloblastik anemi: B12 vitamini veya folik asit ya da her ikisi eksiktir.
Pernisiyöz anemi: Crohn hastalığı, bağırsak parazitleri, mide veya bağırsak kısmının cerrahi olarak çıkarılması veya HIV enfeksiyonu gibi durumların yol açtığı ve B12 vitamininin vücut tarafından yeterince emilememesi durumudur.
Yetersiz Beslenme: Çok az veya hiç et yememek B12 vitamini eksikliğine yol açabilir. Aynı şekilde sebzeleri çok pişirmek veya az sebze tüketmek B12 vitamininin yeterli miktarda alınamamasına neden olabilir.
Diğer Nedenler: Hamilelik, çeşitli ilaçlar, aşırı alkol tüketimi, çölyak hastalığı ve bağırsak hastalıkları vitamin eksikliğine bağlı aneminin nedenleri arasındadır.
Anemi Belirtileri
Aneminin en yaygın belirtisi kandaki oksijen azlığına bağlı enerji eksikliğidir. Yeterince dinlenmenize karşın halsizlik ve aşırı yorgunluk hissedebilirsiniz. Sabahları uyanmak zorlaşabilir ve gün içinde şekerleme yapmaya ihtiyaç duyabilirsiniz. Bu belirtiler iş veya okul hayatınızı olumsuz etkileyecek kadar şiddetlenebilir.Yine kandaki oksijen eksikliğine bağlı olarak kalp, organlara yeterli oksijen taşınması için daha hızlı çalışabilir. Hızlanan kalp atışı nefes darlığına ve göğüs bölgesinde ağrılara neden olabilir. El ve ayakların üşümesi, sık yaşanan baş ağrısı, zihin karışıklığı, dikkat eksikliği ve sinirlilik hali aneminin diğer belirtileri arasında yer almaktadır.Anemisi olan kişilerde cilt daha soluk olur. Baş dönmesi sık görülür, ileri vakalarda bayılma ve bilinç kaybı yaşanabilir.
Aneminin Nedenleri ve Belirtileri
Anemi kanda yeterli miktarda kırmızı kan hücresi ya da hemoglobin bulunmadığı durumlarda ortaya çıkar. Hemoglobin kırmızı kan hücrelerinin ana bölümüdür ve oksijeni tutar. Eğer hemoglobin seviyesi düşerse kandaki oksijen miktarı azalır ve organların işlevlerini yerine getirmesi için gereken oksijen kan yoluyla taşınamaz. 400′den fazla türü bulunan anemi şu 3 ana grupta toplanabilir; kan kaybı yüzünden oluşan anemi, kırmızı kan hücresi üretiminin azalması nedeniyle oluşan anemi ve kırmızı kan hücresi tahribatı nedeniyle meydana gelen anemi.
Demir Eksikliği Anemisi Nedenleri
Demir mineralinin eksikliği kemik iliğinde hemoglobin üretimini sekteye uğratır. Azalan hemoglobin seviyesi kandaki oksijen seviyelerini de aşağıya çeker. Bu tip demir eksikliğine bağlı anemi aşağıdaki nedenlerden ötürü oluşabilir;
- Demir bakımından yetersiz beslenme
- Ağır adet kanamaları
- Gebelik ve emzirme döneminde artan demir ihtiyacı
- Sık kan verme
- Sindirim sistemi sorunları
- Crohn hastalığı
- Cerrahi olarak midenin ve bağırsağın bir kısmının alınması
- Çeşitli ilaçlar
- Kafeinli içecekler
Demir Bakımından Zengin Yiyecekler
- Kırmızı et
- Yumurta sarısı
- Koyu, yeşil yapraklı sebzeler (ıspanak, karalahana)
- Kurutulmuş meyve (kuru erik, kuru üzüm)
- Demir ile zenginleştirilmiş tahıllar (etiketleri kontrol edin)
- Deniz ürünleri (istiridye gibi)
- Hindi veya tavuk sakatatı
- Fasulye, mercimek, nohut ve soya fasulyesi
- Karaciğer
- Enginar
Demir Emilimini Arttıran Yiyecekler
Vücuttaki demir emilimini arttıran çeşitli besinler bulunur. Bu besinler bu önemli mineralin emilimini, inhibe eden bileşiklerin etkilerine karşı koruyucudur. Dikkatinizi çekmek isterim ki bu yiyecekler kendileri zengin demir kaynağı olmasalar da içerdikleri mineraller sayesinde diğer yiyeceklerden alınan demirin vücutta emilimini yani kan hücrelerine eklenip hemoglobin üretimine katılımını arttırırlar. Demir alımınızı arttırdığınız diyetinize aşağıdaki besin gruplarını da eklerseniz çok daha etkili bir demir diyetine girmiş olursunuz.
- C Vitamini içeren gıdalar: C vitamini demir emilimini arttırır. Yeşil yapraklı sebzeler, narenciye, kivi çilek, gibi meyvelerde bol miktarda bulunur. C vitamininin her iki demir formunu da arttırdığı görülmüştür. C vitamini narenciye, kivi, çilek, biber, brokoli, karnabahar, Brüksel lahanası ve hardal gibi koyu ve yeşil yapraklı sebzelerde bulunur.
Demir Emilimini Engelleyen Gıdalar
Kansızlık ya da anemi probleminizi çözmek için demir tüketiminizi arttırmanız hatta demir destekleyici mineral vitamin hapları kullanmanız bile yeterli olmayabilir. Eğer bir süredir demir miktarını arttırdıysanız ancak enerji seviyeniz artmadıysa büyük ihtimalle demir emilimini engelleyen gıdaları demir içeren gıdalar ile birlikte tüketiyorsunuz demektir. Kimi gıdalar çeşitli vitamin ve minrallerin emilimini engelleyerek vücutta yarar sağlayacak şekilde kullanılmalarını engeller. Bu durumda aldığınız demirin büyük kısmı dışkı ve idrar yoluyla atılabilir. Besinlerle aldığımız demirin hem ve non-hem olmak üzere iki formu vardır. Bu iki formdan hem demir vücudumuz tarafından daha kolay emilir. Et, balık, tavuk ve deniz ürünlerinde bulunur. Öte yandan tam tahıllar, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, fındık ve tohum gibi bitki bazlı gıdalar ise, hem-olmayan demirin başlıca kaynaklarıdır.
Kalsiyumca zengin gıdalar: Kalsiyum demirin iki formunun da emilimini engelleyebilir. Süt, yoğurt, peynir, somon, sardalye, soya peyniri, incir ve şalgam demir emilimini etkileyebilen kalsiyum yönünden zengin besinlerden bazılarıdır. 50 mg ya da daha az kalsiyum demir emilimi üzerinde önemsiz bir etkiye sahipken, 300- 600 mg kalsiyum alımı demir emilimini önemli ölçüde engelleyebilir.
Ancak bu demek değildir ki kalsiyum alımını hemen azaltacaksınız. kalsiyum da en az demr kadar önemli bir meineraldir ve demir uğruna kalsiyumdan vazgeçmek akıllıca olmaz. Aynı zamanda balık ve incir gibi kalsiyum yönünden zengin bazı besinler, aynı zamanda önemli demir kaynaklarıdır. Balık, vücudumuz tarafından kolayca emilen hem demiri içerir. Kalsiyum ve demirin birbiriyle etkileşmesini azaltmak için kalsiyum ve demir içeren gıdaları birbirinden en az bir sindirim döngüsü kadar arayla yemek kalsiyum ve demirden feragat etmeden demir diyetinizi düzenlemenizi sağlayabilir. Kısacası ıspanak ve balıkla yoğurt yemekten vazgeçin, demir bakaımından zengin yiyecekleri akşam yemeğinde, kalsiyum kaynaklarını ise ertesi gün sabah ya da 24 saat sonra tüketin. Böylece ne yardan ne serden geçer ve demir probleminizi çözerken kalsiyum problemi yaratmamış olursunuz.
*Fosforca zengin gıdalar: Kalsiyum da fosfor gibi kemik sağlığını korumak için çok önemlidir. Ancak non-hem demirin emilimini olumsuz etkileyebilir. Fosfor ağırlıklı olarak et, tavuk, balık, süt ürünleri, tam tahıllar, fındık ve baklagillerde bulunur. Ancak, et, balık ve tavuk mükemmel hem demiri kaynaklarıdır ve eğer demir düzeyinizi arttırmaya çalışıyorsanız mutlaka diyetinizde bulunmalıdırlar. Bunların bağırsaktan emilimini kolaylaştırmak için C vitamini açısından zengin gıdalar ile birlikte alabilirsiniz.
*Fitat içeren gıdalar: Tam tahıllar ve baklagiller non-hem demir emilimini olumsuz etkileyen, fitat denilen bileşikler içerir. Tam tahıllar ve baklagiller dışında bu bileşik fındık, tohumlar, ekmek, pirinç, bezelye, tahıl ve soya ürünlerinde bulunabilir. Tam tahıllar ve baklagiller gibi fitat içeren gıdalar aynı zamanda non-hem demirin çok önemli kaynaklarıdır. Yani tüketimleri aynı zamanda demir alımını da arttırdığı için çok önemli bir eksikliğe neden olmaz.
*Çay ve kahve: Kahve ve çay da “tanen” adı verilen bir bileşiğin varlığı nedeniyle, demir emilimini bozabilir. Tanen polifenollerin bir türüdür ve demir emilimini, özellikle heme-olmayan demir üzerinde güçlü inhibitör etkisi vardır. Çay ve kahveden başka tanen içeren diğer içecekler kırmızı şarap, elma suyu ve biradır. Ancak demirden zengin bir yemekten iki saat önce ve sonrasına kadar bu içecekleri içmeyerek onların inhibitör etkilerinden kurtulabilirsiniz.
*Okzalat içeren gıdalar: Oksalat vücutta demir emilimini azaltan bir okzalik asit tuzu ya da esteridir. Ispanak non-hem demir açısından çok zengindir ancak okzalatlar içerir. Bu ıspanakta çok fazla demir olmasına rağmen neden emilmediğini açıklar. Ancak okzalatların etkilerini et ve portakal, brokoli gibi C vitamini yönünden zengin gıdalar ile birlikte tüketerek engelleyebilirsiniz. Ispanağa ek olarak oksalatlar pancar, lahana, çay, çikolata, ravent, fesleğen, maydanoz ve kekikte de bulunabilir.
0 yorum: